कुटुंबाचे महत्त्व
समाजाचा पाया
यशस्वी समाज कुटुंबांच्या बळावर उभा असतो आणि एकमेकांशी असलेल्या आपल्या भूमिका आणि नात्यांवर आधारित असतो. श्री माताजींनी अशा संतुलित समाजा बद्दलचे त्यांचे दृष्टिकोन अनेक वेळा व्यक्त केले आणि आपल्या जीवनभरात, त्या एका आदर्श महिलेसारख्या होत्या ज्या कुटुंबात, समाजात आणि जागतिक स्तरावर विविध भूमिका पूर्ण करू शकतात.
लहान वयातच त्यांनी आपल्या कुटुंबातील जबाबदारी स्वीकारली. जरी त्या सर्वात मोठ्या नव्हत्या, तरी त्यांनी आपल्या अनेक भावंडांची काळजी घेतली, तर त्यांच्या पालकांचा भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामात व्यस्त सहभाग होता — एका चळवळीमध्ये त्या स्वतःही तरुणी म्हणून सामील झाल्या. पत्नी आणि आई म्हणून, श्री माताजींनी आपल्या मुलांची काळजी घेतली आणि त्यांनी संयुक्त राष्ट्रांच्या सागरी संघटनेसोबतच्या त्यांच्या कामासाठी आंतरराष्ट्रीय प्रवास करताना पतीला पाठिंबा दिला. जरी त्यांची मानवतेबद्दलची चिंता जागतिक स्तरावर होती, तरी त्यांनी आपल्या मुलींचे विवाह आणि स्थैर्य होईपर्यंत आपले सार्वजनिक कार्य सुरू करण्याची वाट पाहिली.
पती आणि पत्नीमधील नातेसंबंधांच्या गतीशास्त्रावर श्री माताजी एकदा म्हणाल्या होत्या, “तुम्ही संतुलनात असले पाहिजे. हे फक्त पती किंवा पत्नी नाही, तर दोघेही आहेत. त्यांना एकमेकांचा आदर करावा लागेल, एकमेकांवर प्रेम करावे लागेल, सर्वकाही एकमेकांशी शेअर करावे लागेल आणि अशा प्रकारे अस्तित्वात असावे की लोकांनी पाहिले पाहिजे की एक रथाची दोन चाके आहेत, एक डावीकडे आणि एक उजवीकडे.” आणि संतुलनासाठी समानतेची आवश्यकता आहे. “तेथे कोणतेही असंतुलन नाही. ते समान आहेत, पण एकसारखे नाहीत.”
श्री माताजींनी पत्नीच्या गुणांची तुलना पृथ्वीमातेच्या गुणांशी केली: ती पोषण करणारी आहे, ती उदार आणि प्रेमळ आहे आणि ती सौंदर्य निर्माण करू शकते. ती शांतता प्रस्थापित करणारी आहे, जी कुटुंबातील नाती सुसंवादी ठेवण्यास मदत करते. ती कुटुंबाच्या बळाचा स्रोत आहे आणि तिचे योगदान कुटुंबाच्या क्षेत्रापलीकडे पसरते. "महिला शक्ती देते ... तुमच्या मुलाला, तुमच्या पतीला, संपूर्ण समाजाला."
पतीवर आपल्या कुटुंबातील सर्वांची काळजी घेण्याची आणि त्यांच्या गरजा पूर्ण होत असल्याची खात्री करण्याची जबाबदारी आहे. पती आणि पत्नीमध्ये परस्पर आदर असावा, कारण त्यांची भूमिका परस्पर अवलंबून आणि समान महत्त्वाची असते.
कुटुंबातील जीवनाचे इतर महत्त्वाचे पैलू म्हणजे मुले आणि पालक, भाऊ-बहिणी, लहान आणि मोठे कुटुंब सदस्य यांच्यातील नातेसंबंध. जेव्हा कुटुंबात संतुलन आणि शांती असते, तेव्हा त्याचे प्रतिध्वनी उमटतात, समाजावर शांतता आणि संतुलनाचा परिणाम होतो.
या मूल्ये आणि दृष्टिकोनांसह, स्वतःची पत्नी, आई, आजी (आणि अगदी पणजी) म्हणून भूमिका पार पाडताना, श्री माताजींचे लक्ष जागतिक राहिले. त्यांनी पुरुष आणि स्त्रिया यांच्यातील संतुलन आणि परस्परावलंबित्वाचा हा संदेश जागतिक स्तरावर नेला. १९९५ मध्ये, त्यांनी बीजिंग येथे संयुक्त राष्ट्र महिला परिषदेचे संबोधन केले. येथे त्यांनी महिलांच्या परिस्थितीबद्दलची आपली चिंता व्यक्त केली आणि आईच्या भूमिकेचे महत्त्व अधोरेखित केले; अशी भूमिका ज्याला अनेक समाजांनी कमी लेखले आहे.
सर्व खऱ्या महान नेत्यांप्रमाणे, त्यांनी सर्वांना एकत्र आणण्यासाठी आणि प्रेरित करण्यासाठी प्रयत्न केले; त्यांनी संपूर्ण जगाला आपले कुटुंब मानले आणि सर्व लोक, जात, धर्म किंवा राष्ट्रीयत्वाच्या कोणत्याही फरकाविना, त्यांच्या काळजी आणि प्रेमासाठी पात्र होते.
