"ते अत्यंत कठोर गुरु होते, पण अतिशय प्रेमळ आणि करुणावान व्यक्ती होते," श्री माताजी म्हणाल्या. "ते नेहमी माझ्याशी अशा पद्धतीने बोलायचे जणू मी एक आजी आहे आणि ते माझ्याशी चर्चा करायचे, हे इतरांसाठी अत्यंत आश्चर्यकारक होते, अशा पद्धतीने (जणू) मी सर्वांपेक्षा शहाणी होते. आणि ते म्हणाले की काही मुलांकडून मार्गदर्शन मोठ्या माणसांपेक्षा चांगले मिळू शकते."

श्री माताजींनी नंतर गांधीजींचे त्यांच्या देशात धर्म, अंतर्गत धर्म किंवा नीतिमत्ता यांची पायाभरणी केल्याबद्दल कौतुक केले. त्यांनी लोकांना बायबलचा अभ्यास करण्यासाठी, भगवद गीतेचे आकलन करण्यासाठी, जगातील सर्व महान धर्मग्रंथ आणि महान व्यक्तींचे ज्ञान घेण्यासाठी आणि त्यांना एकात्मिक पद्धतीने समजून घेण्यासाठी प्रोत्साहित केले.

गांधीजींशी झालेल्या संवादात, त्यांनी केवळ मानवी व्यक्तिमत्त्वाच्या अंतर्निहित स्वरूपाचा शोध घेतला नाही, तर सामाजिक आणि आध्यात्मिक मुक्ती साध्य करण्याच्या मार्गांची आणि साधनांची चर्चा केली. गांधीजींबरोबरच्या आपल्या अनुभवाबद्दल विचारले असता, श्री माताजींनी त्यांच्या चर्चांपैकी एक चर्चा आठवली: गांधीजी त्यांच्या दिनचर्येत अत्यंत कठोर होते आणि लोकांना पहाटे ४ वाजता उठवत, उपवास आणि इतर गोष्टी करायला लावत. श्री माताजींनी त्यांना म्हटले, "तुम्ही खूप कडक आहात...हे सगळं खूपच नाही का?"

गांधीजींनी स्पष्ट केले की, जेव्हा देशाचा स्वातंत्र्याचा वेग वाढत होता, अशा आणीबाणीच्या काळात कठोर शिस्त आवश्यक होती.

यावर श्री माताजींनी सुचवले, "बापू, तुम्हाला लोकांना शिस्त लावायची असेल, तर का नाही त्यांना आतून शिस्त लावली?"

गांधीजींनी विचारले की हे कसे शक्य होईल. श्री माताजींनी त्यांना खात्री दिली की आतून परिवर्तन हाच एकमेव पर्याय किंवा उत्तर आहे. परंतु त्यांनी विचार केला, "सर्वप्रथम, आपण मोकळे होऊ या (ब्रिटिश राजवटीपासून). जर आपण स्वतंत्र नसू, तर आपण काय आनंद घेऊ शकतो? आपण याबद्दल बोलू शकत नाही. लोक म्हणतील की आपण स्वतंत्र नाही, मग आत्म्याच्या स्वातंत्र्याबद्दल कसे बोलू शकतो? प्रथम आपण विदेशी वर्चस्वातून मुक्त झालो पाहिजे."

पुढील वर्षांत, गांधीजींचा संदेश जनतेपर्यंत पोहोचला, निरक्षर शेतकऱ्यांपासून ते अधिक सुसंस्कृत वर्गांपर्यंत आणि समाजातील अत्यंत सुशिक्षित सदस्यांपर्यंत. श्री माताजींनीही स्वातंत्र्य संग्रामात भाग घेतला, इतर महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी एक आदर्श स्थापित केला.

१९४७ मध्ये, भारत अखेर स्वतंत्र राष्ट्र बनले. श्री माताजींच्या बालपणातील गांधीजींसोबत झालेल्या चर्चांनंतर अनेक वर्षे झाली होती, परंतु त्यांच्या शेवटच्या दिवसांपूर्वीच त्यांनी श्रीमाताजींना भेटायला बोलावले. "मी त्यांना भेटले... त्यांनी लगेच ओळखले," श्री माताजी आठवतात. "ते म्हणाले, 'प्रार्थनेनंतर मला भेटा.' जेव्हा मी त्यांना भेटले, तेव्हा ते म्हणाले, 'आता विधायक कार्य करा. विधायक कार्य करा...'"

श्री माताजींनी मानवजातीसमोरील विविध समस्यांचा तसेच त्यांची संभाव्य उत्तरे यांचा अभ्यास सुरूच ठेवला. सहज योगाच्या माध्यमातून आपले परिवर्तनकारी कार्य सुरू करण्यापूर्वी अनेक वर्षे गेली. जसे गांधीजींनी जनतेला प्रेरित केले आणि त्यांच्या देशाला स्वातंत्र्य मिळवून दिले, तसेच श्री माताजींचे कार्य केवळ काही व्यक्तींनाच नव्हे तर जगभरातील लाखो लोकांना परिवर्तन घडवून देणार होते. अंतर्गत स्वातंत्र्याचा काळ आला होता.