सर सी.पी. श्रीवास्तव
सर सी.पी. आणि 'डिमिन्युटिव्ह कोलोसस'
श्री माताजी निर्मला देवी सहजयोगाच्या प्रेरणास्त्रोत म्हणून जगभरात ओळखल्या जातात. एक आध्यात्मिक नेत्या म्हणून त्यांची प्रसिद्धी आहे, तर त्यांच्या पती, सर चंद्रिका प्रसाद श्रीवास्तव यांच्या असाधारण करिअरची एक वेगळीच कथा आहे.
ज्यांना श्री माताजींसोबत प्रत्यक्ष वेळ घालवण्याचे भाग्य लाभले आहे, ते 'सर सी.पी.' या स्नेहपूर्वक नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या उंच, सन्माननीय आणि मृदू बोलणाऱ्या व्यक्तिमत्त्वाशीही परिचित असतील.
सर सी.पी. हे एक प्रमुख राजकारणी होते, त्यांनी सलग चार कार्यकाळ युएन आंतरराष्ट्रीय सागरी संघटनेचे महासचिव म्हणून काम केले, ज्यादरम्यान त्यांना राणी एलिझाबेथ द्वितीय यांनी सर किताब देऊन गौरविण्यात आले.
सर सी.पी. आणि श्रीमाताजी यांचे लग्न झाले तेव्हा ते भारतीय प्रशासकीय सेवेत एक तुलनेने गुप्त अधिकारी होते, आणि त्यांनी अनेक वेळा असे म्हटले आहे की त्यांच्या व्यावसायिक यशाचे मोठे श्रेय त्यांच्या पत्नीच्या सल्ला आणि अंतर्ज्ञानाचे पालन करण्यामुळे आहे.
लग्नानंतर काही काळातच त्यांना प्रतिष्ठित भारतीय प्रशासकीय सेवेत सामील होण्याचा किंवा त्याच्याइतका – किंबहुना अधिक – प्रतिष्ठित राजनैतिक सेवेत जाण्याचा आदरणीय पर्याय देण्यात आला. त्यांच्या मित्रांनी त्यांना राजनैतिक सेवेत जाण्यास प्रोत्साहित केले, कारण त्यानंतर त्यांना राजदूत पद मिळणे केवळ वेळेची बाब असेल.
पण श्रीमती श्रीवास्तव यांनी निःसंकोचपणे म्हटले, "नाही, आपण देशातच राहूया. आपण आपल्या देशाची इथे सेवा करूया." त्यानंतर काय होईल हे कोणीही भाकीत करू शकले नाही, जेव्हा अनपेक्षित घटनांच्या मालिकेतून सर सी.पी. यांची भारताचे पंतप्रधान लाल बहादुर शास्त्री यांचे व्यक्तिगत सचिव म्हणून नियुक्ती झाली.
मागील विचार करता, हे एक अनपेक्षित, पण सुखद घटना होती कारण श्री शास्त्री अनेक प्रकारे सहज तत्त्वज्ञानाचे मूर्तिमंत प्रतीक होते, ज्याचे श्रीमाताजी अनुकरण करीत होत्या आणि जे त्यांनी नंतर जगभर पसरवले. त्यांच्या सार्वजनिक सेवेतून निवृत्तीनंतर, सर सी.पी., त्यांच्या पत्नीच्या प्रोत्साहनावरून, "लाल बहादुर शास्त्री: अ लाइफ ऑफ ट्रूथ इन पॉलिटिक्स" हे पुस्तक लिहिले, ज्यामध्ये त्यांनी श्री शास्त्रींचे अनेक गुण हिंदू देवता श्रीराम यांच्यासारखे असल्याचे वर्णन केले आहे: नम्रता आणि सर्व लोकांप्रति आदर, तसेच कर्तव्य आणि सन्मानाची महान भावना.
सर सी.पी. लिहितात की शास्त्री "खरोखर धर्म, नीतिमत्ता, सत्य आणि नैतिकता यांना समर्पित होते. त्यांच्यात कोणताही दिखावा नव्हता. कोणताही दुहेरीपणा नव्हता. त्यांच्या आतला श्री. शास्त्री बाहेरच्या श्री. शास्त्रीपेक्षा वेगळा नव्हता. ते पूर्णपणे एक होते: आत एक, बाहेर एक, आतून सुंदर, बाहेरून सुंदर."
श्री. शास्त्री यांच्या अत्यंत छोट्या काठी, लहानशा दिसण्यात आणि नम्र स्वभावामुळे अनेकांना वाटायचे की त्यांना त्यांच्यावर सहजपणे वर्चस्व गाजवता येईल.
शास्त्री पंतप्रधान झाल्यानंतर काही काळातच पाकिस्तानने काश्मीरवर आक्रमण केले. शास्त्री यांचे उत्तर असे होते, "मी एक शांतताप्रिय व्यक्ती आहे, परंतु मी सन्मानाचा माणूस आहे. देशाचे रक्षण करणे हे माझे पंतप्रधान म्हणून कर्तव्य आहे."
सर सी.पी. म्हणाले, "हा शांततेचा माणूस एक विशालकाय देवाप्रमाणे उभा राहिला."
लाल बहादुर शास्त्री हे पूर्णपणे एक होते: आतूनही एक आणि बाहेरूनही एक, आतून सुंदर आणि बाहेरून सुंदर.
सर सी.पी. श्रीवास्तव, डिसेंबर १९९४
या संदर्भात महात्मा गांधींनी प्रथम प्रज्वलित केलेली मशाल श्री शास्त्री घेऊन जात होते. ते पुढे म्हणाले, “(भारताची) खास गोष्ट म्हणजे आमच्याकडे हिंदू, मुस्लिम, ख्रिश्चन, शीख, पारशी आणि इतर सर्व धर्माचे लोक आहेत… पण आम्ही हे सर्व राजकारणात आणत नाही. भारत आणि पाकिस्तानमध्ये हाच फरक आहे. पाकिस्तान स्वत:ला इस्लामिक राज्य म्हणून घोषित करतो आणि धर्माचा राजकीय घटक म्हणून वापर करतो, तर आम्हा भारतीयांना आपण कोणताही धर्म निवडू शकतो आणि आपल्याला पाहिजे त्या मार्गाने पूजा करण्याचे स्वातंत्र्य आहे. जोपर्यंत राजकारणाचा संबंध आहे, आपल्यापैकी प्रत्येक जण दुसऱ्याइतकाच भारतीय आहे.
त्यानंतरच्या शांतता चर्चेदरम्यान, शास्त्री यांनी सर्व विरोधी पक्षांना त्यांच्या दृष्टिकोनातून जिंकले आणि त्यांनी एकत्रितपणे पाकिस्तानसोबत चिरस्थायी शांतता प्रस्थापित केली. त्याच शांतता चर्चेदरम्यान शास्त्री यांचे अनपेक्षितपणे निधन झाले, हे स्पष्टपणे हृदयविकाराच्या झटक्याने झाले. सर सी.पी. शास्त्री वारले तेव्हा त्याच्या बाजूला होतें. त्यांनी नंतर लिहिले की "श्री लाल बहादूर शास्त्रींची सेवा करण्याची संधी मिळाल्यापेक्षा त्यांना मोठा विशेषाधिकार मिळाला नाही." [१]
लाल बहादूर शास्त्री यांच्या महान व्यक्तिमत्त्वाने प्रेरित होऊन, आणि त्यांच्या पत्नीच्या सक्रिय मदतीमुळे, सर सी.पी. यांनी स्वत:च्या गौरवशाली कारकिर्दीला सुरुवात केली - प्रथम भारतीय प्रशासकीय सेवेतील वरिष्ठ अधिकारी, नंतर भारतीय जहाजवाहतूक महामंडळाचे अध्यक्ष म्हणून आणि अखेरीस UN आंतरराष्ट्रीय सागरी संघटनेच्या इतिहासात सर्वाधिक काळ काम करणारे महासचिव म्हणून.
आयएमओ ही लंडनमधील एकमेव यूएन संस्था आहे आणि सोळा वर्षांच्या काळात सर सी.पी. तेथे सेवा करत असताना श्री माताजींनी सर्वप्रथम सहज योग ध्यानाची ओळख जगाला करून देणे हे आपले ध्येय बनवले.