सहज योग

स्व-प्राप्ती आणि ध्यानाद्वारे अंतर्गत जागृती

श्री माताजी निर्मला देवी यांनी केंद्रीय स्नायूतंत्रात स्व-प्राप्तीची प्रत्यक्ष अनुभूती देऊन योगाच्या सरावात क्रांती घडवून आणली. अध्यात्माच्या इतिहासात श्री माताजी या एकमेव व्यक्ती आहेत ज्यांनी स्व-प्राप्तीचा अनुभव समूहाने दिला. त्या म्हणाल्या की, धर्म, वंश, राष्ट्रीयत्व किंवा परिस्थिती कोणतीही असली तरी स्व-प्राप्ती मिळवणे हे सर्व मानवांचे जन्मसिद्ध हक्क आहे. तसेच, सत्य किंवा आत्मज्ञान यासाठी पैसे घेऊ शकत नाहीत, म्हणूनच स्व-प्राप्ती नेहमीच मोफत दिली गेली आहे आणि पुढेही दिली जाईल.

श्री माताजी जन्मतःच स्व-प्राप्तीची पूर्ण जागरूकता घेऊन जन्मल्या होत्या आणि लहान वयापासूनच त्या हे अमूल्य वरदान सर्वांसोबत शेअर करायला इच्छित होत्या. त्यांच्या वडिलांनी या आध्यात्मिक चमत्काराला ओळखले आणि त्यांना समूहातील स्व-प्राप्तीचा मार्ग शोधण्याचा सल्ला दिला, ज्यामुळे त्या मानवजातीच्या लाभासाठी व्यापक जागतिक प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचू शकतील. यामुळे प्रेरित होऊन श्री माताजींनी मनुष्यांचा अभ्यास चालू ठेवला, जो सत्तेचाळीस वर्षे चालला, कारण त्या त्यांच्या मध्ये राहून आणि संवाद साधून त्यांच्या मानसशास्त्राच्या सर्व शक्यता आणि संयोजनांशी पूर्णपणे परिचित झाल्यानंतरच त्यांनी आपल्या अस्तित्वात सहस्रार चक्र (डोक्याच्या शीर्षकावर सातवे आध्यात्मिक केंद्र) उघडण्याचा अंतिम निर्णय घेतला, ज्यामुळे त्या स्व-प्राप्तीचा समूह प्रसार आणि सहज योग ध्यानाच्या सरावाचा प्रसार करण्याचे आपले जीवनाचे ध्येय पूर्ण करू शकतील.

५ मे, १९७० हा मानवी आध्यात्मिक उत्क्रांतीच्या दृष्टीने ऐतिहासिक टप्पा होता. स्व-प्राप्ती आणि खऱ्या ध्यानाच्या माध्यमातून आंतरजागरण मिळवण्याचा मार्ग केवळ काही कट्टर योग गुरूंपर्यंत मर्यादित राहणार नाही, तर जो कोणी उच्च आत्म-जागृती साध्य करण्यासाठी उत्तर शोधत होता त्यांच्यासाठी तो सहज उपलब्ध होईल. योगाच्या सरावात श्री माताजींनी आणलेला अद्वितीय फरक म्हणजे स्व-प्राप्तीची प्रत्यक्षता पहिल्याच दिवशी झाली. पूर्वी, हे दशकानु दशकं एक गुरुच्या निकट मार्गदर्शनाखाली योगाचा कठोर सराव केल्यावरही क्वचितच शक्य होतं. श्री माताजींनी उघड केले की मानवी जागरूकता उत्क्रांती प्रक्रियेत एका उच्चतम बिंदूवर पोहोचली होती आणि ती सहज स्व-प्राप्तीसाठी परिपक्व झाली होती, जेव्हा एक प्राधिकृत गुरु कणखर, आद्यात्मिक ऊर्जा, कुंडलिनी-शक्ती (संस्कृतमध्ये सर्वव्यापी दिव्य शक्तीची वेटोळलेली ऊर्जा) जी पाठीच्या कण्याच्या तळाशी स्थित आहे, ती जागृत करू शकतो.

पुढील चार दशके, श्री माताजींनी सहजयोग ध्यानाच्या सरावाची स्थापना केली. कोणत्याही सांस्कृतिक, धार्मिक, वय किंवा शैक्षणिक पार्श्वभूमी असलेली व्यक्ती सहजपणे या प्रकारच्या योग ध्यानाचा सराव करू शकते. शिवाय, अनेक लोक जे सहजयोगात स्वतःला स्थिर करू शकले, त्यांनी दुसऱ्यांना सहजपणे स्व-प्राप्तीचे गहन वरदान देऊ केले, अगदी एका मेणबत्तीसारखे जी इतर मेणबत्त्या पेटवू शकते. श्री माताजींनी विशेषतः यावर जोर दिला की, इतरांना स्व-प्राप्ती देण्यासाठी किंवा सहजयोगाचे ज्ञान शिकवण्यासाठी कोणतेही पैसे आकारले जाऊ नयेत, कारण तिने वैयक्तिकरित्या हे अंतर्जात वरदान कधीही पैसे आकारून सामायिक केले नाही. यामुळे खऱ्या अर्थाने व्यापक स्व-प्राप्तीची पायाभरणी झाली, ज्याची तिच्या वडिलांनी ती लहान मुलगी असताना कल्पना केली होती.

सहजयोग ध्यान ही एक साधी आणि सहज तंत्र आहे जी त्यांनी स्व-प्राप्तीच्या आरंभातून अनुभवलेल्या अंतर्जात जागृतीस टिकवण्यासाठी विकसित केली. 'सहज' या शब्दाचा अर्थ 'स्वतःहून घडणारे' आणि 'तुमच्यासोबत जन्माला आलेले' असा होतो, जो प्रत्येक माणसात असलेल्या या सूक्ष्म ऊर्जा (कुंडलिनी) ला वर्णन करतो. लोकप्रिय समजुतींच्या विपरीत, योगाचा अर्थ काही व्यायाम किंवा आसनांच्या मालिकेसाठी नसतो, तर खरेतर 'जोडणे, एकत्र येणे, विलीन होणे' असा असतो. योगाचे ध्येय म्हणजे व्यक्तीला आत्मा (सर्वव्यापी आत्म्याचे प्रतिबिंब) या खऱ्या स्वरूपाची जाणीव करून देणे आणि या नव्या जाणीवेच्या पूर्ण एकात्मता प्राप्त करणे. जसे पाण्याचा एक थेंब महासागरात विलीन होतो, तसेच व्यक्तीच्या चेतनेचे सामूहिक चेतनेसोबत विलीन होते असे म्हणता येईल. जेव्हा हे एकत्रीकरण होते, तेव्हा कुंडलिनीची एकत्रित करणारी शक्ती वैयक्तिक आणि सामूहिक पातळीवर संतुलन आणि शांती आणते.