संयुक्त राष्ट्रांची ४ थी महिला जागतिक परिषद
सप्टेंबर १९९५ मध्ये बीजिंग आंतर-प्रादेशिक गोलमेज परिषदेतील अंश
सप्टेंबर १९९५ मध्ये बीजिंग, चीन येथे झालेली चौथी जागतिक महिला परिषद ही महिला आणि लैंगिक समानतेवर झालेल्या मागील तीन जागतिक परिषदांमध्ये झालेल्या राजकीय करारांची परिणती होती. बीजिंगमध्ये १८९ देशांनी एकमताने महिलांच्या सबलीकरणासाठीचा अजेंडा स्वीकारला, ज्याला लैंगिक समानतेवरील प्रमुख जागतिक धोरणात्मक दस्तऐवज मानले जाते.
श्री माताजींना या जागतिक व्यासपीठावर प्रमुख वक्ता म्हणून आमंत्रित करण्यात आले होते. महिलांच्या भूमिकेबद्दल त्यांचे विचार नेहमीच स्पष्ट होते. महिलांची या जगात पुरुषांइतकीच महत्त्वाची भूमिका आहे, परंतु पुरुषांशी स्पर्धा करण्याऐवजी लिंगांमधील फरकांचा फायदा घ्यावा, असे त्यांचे मत होते. स्थिर आणि शांततामय समाज निर्माण करण्यासाठी पुरुष आणि महिलांमध्ये योग्य संतुलन अत्यावश्यक आहे. या फरकांचे स्वीकार आणि एकमेकांच्या सामर्थ्याचा सन्मान करणे गरजेचे आहे. वेळोवेळी त्यांनी लोकांना, पुरुष आणि महिला, त्यांच्या अंतर्गत “पुरुषी” आणि “स्त्रीलिंगी” बाजूंमध्ये संतुलन साधण्याची आवश्यकता असल्याचे स्मरण करून दिले. मात्र, महिलांनी सामाजिक स्तरावरच आपला प्रभाव दाखवायला हवा, असे त्यांचे मत होते.
श्री माताजींनी कधीच स्वतःला राजकीय कार्यकर्त्या मानले नाही. त्यांचे दृष्टिकोन पुरुष आणि महिलांच्या आतल्या रूपांतरणाचे होते, जे स्व-प्राप्तीच्या माध्यमातून साधले जाते, ज्यामुळे ते नैसर्गिक संतुलन प्राप्त करतात. हे स्व-रूपांतरणच त्या कळसाचे साधन होते ज्याद्वारे महिलांना पुरुषप्रधान जगात येणाऱ्या अनेक समस्यांना तोंड देता येईल.
“बिया स्वतः काहीही निर्माण करू शकत नाहीत. ही माता पृथ्वीच आहे जी फुले, फळे आणि इतर संपत्ती प्रदान करते. त्याचप्रमाणे, स्त्रीच बालकाला जन्म देते, बाळाचे संगोपन करते आणि अखेरीस उद्याच्या नागरिकांची घडण करते. त्यामुळे स्त्रियांना माता पृथ्वीच्या समान, संपूर्ण मानवजातीच्या आधारस्तंभ म्हणून स्थान मिळाले पाहिजे.”
पूर्व आणि पश्चिम या दोन्ही ठिकाणी राहिल्यानंतर आणि व्यापक प्रवास केल्यानंतर, त्यांनी महिलांप्रती असलेल्या वागणुकीतील फरक पाहिले, आणि जरी त्यांनी अनेकांच्या अधिकारांच्या तुटवड्याची कबुली दिली, तरीही त्यांना सर्वाधिक चिंता होती ती म्हणजे महिलांप्रती आदराचा अभाव.
जेव्हा पुरुष आणि महिला दोघेही स्वतःच्या आणि एकमेकांच्या मूल्यांना समजून घेतात, ज्याचे साध्य स्व-प्राप्तीच्या माध्यमातून होऊ शकते, असे श्री माताजींना वाटले, तेव्हा मानवजातीत समरसता प्रस्थापित होईल.
“म्हणूनच, आपल्यासाठी, या क्षणी, आपल्या सृष्टीकर्त्याने दिलेल्या या महान शक्तीचे मूल्य समजून घेणे आवश्यक आहे. पण आपण काय पाहतो? पूर्वेतील असो किंवा पश्चिमेतील, महिलांनी त्यांच्या महानतेचे पूर्ण प्रगटीकरण करू शकलेले नाही.”
नक्कीच, श्री माताजींनी महिलांच्या शिक्षण, करिअर, सुरक्षित जीवनाची परिस्थिती आणि कायदेशीर संरक्षणाच्या समान अधिकारांचे समर्थन केले.
“मी असे बिलकुल सुचवत नाही की मानवी समाजात महिलांची एकमेव भूमिका ही फक्त आई म्हणून, मुलांची जन्मदात्री आणि संरक्षिका म्हणून, किंवा पत्नी किंवा बहिणीच्या भूमिकेत आहे. महिलांना जीवनाच्या प्रत्येक पैलूमध्ये: सामाजिक, सांस्कृतिक, राजकीय, आर्थिक, प्रशासकीय आणि इतर सर्व बाबींमध्ये समान भागीदार म्हणून सहभागी होण्याचा पूर्ण अधिकार आहे........... परंतु, जर त्या आई असतील, तर त्यांच्यावर आपल्या मुलांप्रती आणि समाजाप्रती मोठी जबाबदारी आहे."
तथापि, श्री माताजींना वाटले की लिंगांमधील असमतोल खरोखरच तेव्हाच दुरुस्त होऊ शकतो जेव्हा आपण आपल्या आत वळतो आणि स्व-प्राप्तीच्या शक्तीला आपले मार्गदर्शन करू देतो.
“आपल्याला जे हवे आहे ते म्हणजे दोन टोकांमध्ये संतुलन साधणे. आपल्याला महिलांना समान अधिकार देणे आवश्यक आहे, परंतु पुरुषांसारखी समानता नाही, तर समान भागीदार म्हणून हवे आहे...."