వివాహం మరియు స్వాతంత్య్రం
కుటుంబం మరియు సమాజానికి వెన్నెముక
శ్రీ మాతాజీ గారి బాల్యం మరియు కౌమారదశ కొత్త భారత దేశం ఆవిర్భావంతో ముడిపడి ఉన్నాయి మరియు భార్యగా మరియు యువ తల్లిగా ఆమె సంవత్సరాలు కూడా అంతే ముడిపడి ఉన్నాయని నిరూపించబడింది.
ఇప్పుడు శ్రీ మాతాజీ నిర్మలా దేవి అని విస్తృతంగా పిలువబడే నిర్మలా సాల్వే గారు, ఏప్రిల్ 7, 1947న చంద్రిక ప్రసాద్ శ్రీవాస్తవ గారిని వివాహం చేసుకున్నారు. నూట ఇరవై తొమ్మిది రోజుల తరువాత, ఆగస్టు 14న, అర్ధరాత్రి భారతదేశం స్వేచ్ఛ పొందింది.
శ్రీ మాతాజీ గారి తమ్ముడు, బాబామామా అని ముద్దుగా పిలువబడే హెచ్.పి. సాల్వే ఇలా గుర్తుచేసుకున్నాడు: “1947 విభజన సమయంలో (మతపరమైన అల్లర్ల సమయంలో) ఎవరో తలుపు తట్టారు. నిర్మల దానిని తెరిచినప్పుడు, ప్రవేశ ద్వారం వద్ద ఒక మహిళ మరియు ఇద్దరు పెద్దమనుషులు చాలా బెదిరిపోయి మరియు భయంతో నిలబడి ఉన్నట్లు ఆమె చూసింది. వారు పాకిస్తాన్ నుండి వచ్చిన శరణార్థులని మరియు వారిలో ఒకరు ముస్లిం కాబట్టి, హిందువులు తమను, దూసిన కత్తులతో వారిని వెంబడిస్తున్నారని వారు నిర్మలతో చెప్పారు. నిర్మల ఒక్క క్షణం కూడా వెనుకాడకుండా వారిని లోపలికి తీసుకెళ్లి ఒక గదిలో దాచిపెట్టింది.
"కొంత సమయం తర్వాత కొంతమంది వ్యక్తులు దూసిన కత్తులతో వచ్చి, ఇంట్లో ఒక ముస్లిం దాక్కున్నాడని చెప్పారు. నిర్మల దీనిని ఖండించింది మరియు తాను కూడా ఒక దృఢమైన హిందువునని, కాబట్టి ఆమె ఒక ముస్లింకు ఎలా రక్షణ కల్పించగలదని చెబుతూ వారిని మోసం చేసింది. కత్తులు పట్టుకున్న వ్యక్తులు మొదట ఆమెను నమ్మలేదు, కానీ ఆమె నుదిటిపై ఉన్న పెద్ద బిందీని చూశారు, ఇది హిందూ వివాహిత స్త్రీకి ప్రతీక, కాబట్టి వారు నమ్మకంగా వెళ్లిపోయారు...” [1]
ఈ సంఘటన ఆమె గర్భధారణ సమయంలో జరిగింది మరియు ఆమె డిసెంబర్ 1947 లో తన మొదటి బిడ్డ కల్పనను ప్రసవించారు. జనవరి 29, 1948 న శ్రీ మాతాజీ గారు మహాత్మా గాంధీని కలిశారు, ఆయన కల్పనను తన ఒడిలో వేసుకుని, “నేపాలీ (అతను శ్రీ మాతాజీ గారి కి ఇచ్చిన ముద్దుపేరు), మీరు చూడటానికి అలాగే ఉన్నారు, ఇప్పుడు మీరు ఒక తల్లి. మీరు మీ ఆధ్యాత్మిక పనిని ఎప్పుడు ప్రారంభించబోతున్నారు? ఇప్పుడు మేము స్వేచ్ఛగా ఉన్నాము, మీరు ఏమి చేయాలనుకుంటున్నారో అది ప్రారంభించాలి. ” విషాదకరంగా, మరుసటి రోజు, సాయంత్రం ప్రార్థనలకు హాజరవుతున్న మహాత్మా గాంధీని ఒక రాజకీయ తీవ్రవాది హత్య చేశాడు.
1948లో శ్రీ మాతాజీ గారి భర్త చంద్రిక ప్రసాద్ (తరువాత సర్ సి.పి. శ్రీవాస్తవగా విస్తృతంగా పిలువబడ్డారు, 1990లో క్వీన్ ఎలిజబెత్ II చేత నైట్ బిరుదు పొందారు) ఇండియన్ ఫారిన్ సర్వీస్ మరియు ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ సర్వీస్ (I.A.S)కి ఎంపిక అయ్యారు. శ్రీ మాతాజీ సలహాని అనుసరించి, సర్ సి.పి. I.A.S.లోనే ఉండి తన దేశానికి దాని సరిహద్దుల లోపల నుండి సేవ చేయడానికి ఎన్నుకోబడ్డారు. వివాహం యొక్క ఈ బిజీ మొదటి సంవత్సరాలలో, వారి రెండవ బిడ్డ సాధన ఫిబ్రవరి 1950లో జన్మించింది. ఆ సంవత్సరం మే నెలలో, సర్ సి.పి. లక్నోకు నగర మేజిస్ట్రేట్‌గా నియమించబడ్డాడు మరియు యువ కుటుంబం కొంతకాలం అక్కడే ఉంది.
1951 చివరిలో, సర్ సి.పి. మీరట్ కు అదనపు జిల్లా మేజిస్ట్రేట్ గా వెళ్ళారు. సిబ్బంది బంగ్లా ఒక పెద్ద విస్తీరణంలో ఉంది మరియు సాంప్రదాయ బ్రిటిష్ శైలిలో నిర్మించబడింది. శ్రీ మాతాజీ గారికి ఇప్పుడు ఇద్దరు చిన్న పిల్లలతో, బంగ్లాకు ఆనుకుని ఉన్న భూమిని సాగు చేసారు. ఒక వ్యవసాయదారుడి సహాయంతో, ఆమె ఉపయోగించని భూమిని చాలా సారవంతమైన కూరగాయల తోటగా మార్చారు. ఆమె గృహ వినియోగం కోసం కూరగాయలు పండించి మరియు వారి కుటుంబ ఆదాయానికి అదనంగా మిగులును విక్రయించారు.
తన జ్ఞాపకాలలో, హెచ్.పి. సాల్వే ఇలా గుర్తుచేసుకున్నారు, “శ్రీ మాతాజీ గారి పొలం జిల్లాలో అత్యుత్తమ పొలంగా పరిగణించబడింది. వంకాయలు (వంకాయలు) చాలా పెద్దవిగా ఉండటంతో నేను వాటిని ఎత్తలేకపోయాను. ఆమె చాలా, చాలా పెద్ద కాలీఫ్లవర్లు, చాలా పెద్ద టమోటాలు, చాలా పెద్ద దోసకాయలు ఉత్పత్తి చేసారు. ఆమె అంత పెద్ద పరిమాణంలో కూరగాయలను ఎలా తయారు చేసేవారో నమ్మశక్యం అయ్యేది కాదు."
1953లో, సర్ సి.పి. డైరెక్టరేట్-జనరల్ ఆఫ్ షిప్పింగ్ (తరువాత షిప్పింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా) కు నియమించబడినప్పుడు శ్రీ మాతాజీ గారి కుటుంబం ముంబైకి తరలివెళ్లింది. మధ్య భారతదేశంలోని చింద్వారా సమీపంలోని పచ్‌మర్హి అనే కొండ ప్రాంతంలో శ్రీ మాతాజీ మరియు ఆమె పిల్లలతో గడిపిన అద్భుతమైన వేసవి సెలవులను హెచ్.పి. సాల్వే గుర్తుచేసుకున్నారు, ఈ ప్రాంతం పురాతన గుహలు, జలపాతాలు, అడవులు మరియు వన్యప్రాణులతో గొప్ప అందం కలిగి ఉంది. శ్రీ మాతాజీ గారు మరియు ఆమె కుటుంబం కూడా నాగ్‌పూర్‌లో చాలా సమయం గడిపారు, అక్కడ ఆమె బంధువులు చాలా మంది నివసించారు.
1955 ఫిబ్రవరి 8వ తేదీ ఆదివారం నాడు, వైద్యులు శ్రీ మాతాజీ గారి తండ్రిని ఆసుపత్రిలో చేర్చారు. ఒక వారం తర్వాత ఆయన పిల్లలందరూ ఆయన చుట్టూ గుమిగూడారు. శ్రీ మాతాజీ గారు తన తండ్రికి చాలా సన్నిహితంగా ఉండేవారు మరియు ముఖ్యంగా ఆధ్యాత్మిక విషయాలపై ఆయన సలహాను ఎల్లప్పుడూ విలువైనదిగా భావించేవారు. వారి తండ్రి నిర్మలను "మీరు ఆ పద్ధతిని కనుగొనగలిగారా?" అని అడిగారని ఆమె సోదరుడు గుర్తుచేసుకున్నాడు - ఇది సామూహిక సాక్షాత్కారాన్ని ఇచ్చే పద్ధతిని సూచిస్తుంది. తన కుటుంబంతో చుట్టుముట్టబడిన ప్రసాద్ సాల్వే రెండు రోజుల తర్వాత, ఫిబ్రవరి 17, 1955న మరణించారు. "ఒక్క బిచ్చగాడిని చూసినా కరుణామయమైన కన్నీళ్లతో నిండిపోయే శ్రీ మాతాజీ, వ్యక్తిగతంగా ఎంతో నష్టపోయిన ఆ సమయంలో తన ధైర్యాన్ని కూడగట్టుకుని అంత్యక్రియలకు ఏర్పాట్లు చేయడం ప్రారంభించారని" హెచ్.పి. సాల్వే ప్రశంసించారు.