५ मे, जागतिक साक्षात्कार दिन

५ मे हा सहजयोग ध्यानाच्या संस्थापक श्री माताजी निर्मला देवी यांच्या सन्मानार्थ जागतिक प्रबोधन दिन म्हणून घोषित करण्यात आला आहे.

श्री माताजी निर्मला देवी सहजयोग जागतिक फाऊंडेशनला सहर्ष जाहीर करत आहे की सहजयोगाच्या संस्थापक श्री माताजी निर्मला देवी यांच्या कार्य आणि दृष्टीकोनाच्या सन्मानार्थ ५ मे हा जागतिक प्रबोधन दिन म्हणून घोषित करण्यात आला आहे. दीर्घकाळ ध्यान आणि मानवी स्थितीच्या अभ्यासानंतर, श्री माताजींनी ५ मे १९७० रोजी नारगोळ, भारत येथे, अंतिम सूक्ष्म ऊर्जा केंद्र - 'सहस्रार (भ्रमरंध्र) चक्र' संस्कृतमध्ये - मेंदूच्या लिम्बिक भागात उघडले.

या अभूतपूर्व शोधामुळे अंतर्गत रूपांतरणाद्वारे मुक्ततेच्या एका नवीन युगाची दारे उघडली. श्री माताजींनी असा एक प्रक्रिया शोधला ज्यामुळे मोठ्या संख्येने लोकांमध्ये आध्यात्मिक जागृती घडवून आणली जाऊ शकते. या जागृतीला आत्मसाक्षात्कार म्हणतात, जी प्रत्येक मानवाच्या आत असलेल्या महत्वपूर्ण कुंडलिनी ऊर्जेचे सक्रिय होणे आहे. पर्वताच्या शिखरावर जाऊन तपस्या करण्याची आवश्यकता न राहता, कोणालाही ही सौम्य जागृती सहजतेने प्राप्त होऊ शकते, फक्त तिची इच्छा व्यक्त करून.

श्री माताजींनी आत्मसाक्षात्काराला सहजयोग नावाच्या ध्यानाच्या आधारभूत बनवले. या साधनेची कळ आणि इतर पद्धतींपेक्षा वेगळेपण म्हणजे 'निर्विचार जागरूकता', जी मानसिक शांततेद्वारे उन्नत होते, दृश्यकल्पना किंवा अन्य प्रकारच्या मानसिक लक्ष केंद्रित करण्याऐवजी. गेल्या ४० वर्षांत सहजयोग ध्यानाची प्रचंड वाढ झाली आहे आणि आता ते १०० हून अधिक देशांमध्ये प्रचलित आहे. विविध पार्श्वभूमी असलेले साधक या अद्वितीय ध्यानाच्या माध्यमातून शांती, समाधान आणि कल्याणाचा शोध घेतात.

श्री माताजींनी विद्यार्थिनी म्हणून महात्मा गांधींसोबत भारताच्या स्वातंत्र्यासाठीच्या अहिंसात्मक संघर्षात भाग घेतला होता, त्यांना दोन वेळा नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकित केले गेले होते आणि १९८९ साली त्यांनी यू.एन. शांतता पदक प्राप्त केले होते. त्यांनी सहजयोग ध्यानाच्या माध्यमातून शांतता आणि ऐक्याचा संदेश पसरवण्यासाठी ४० हून अधिक वर्षे जगभर प्रवास केला. त्या काळातील तथाकथित गुरूंमध्ये अद्वितीय, त्यांचा मुख्य संदेश असा होता की प्रत्येक व्यक्तीमध्ये स्वतःच्या प्रभुत्वाचे बीज असते. ते कोणत्याही धार्मिक रूढी किंवा विधींशिवाय स्वतःचे गुरु बनू शकतात.

श्री माताजींचे २०११ साली निधन झाले, परंतु त्यांचा वारसा जगभरातील त्यांच्या अनुयायांच्या जीवनात आणि सामुदायिक कार्यात कायम आहे. त्यांनी वारंवार स्पष्ट केले की प्रत्येक व्यक्तीला विनामूल्य आत्मसाक्षात्कार प्राप्त करण्याचा अधिकार आहे, आणि आजही जे कोणी त्याची इच्छा व्यक्त करतात त्यांना आत्मसाक्षात्कार देण्याची प्रक्रिया तितक्याच ताकदीने सुरू आहे, जशी त्यांनी अनेक सार्वजनिक कार्यक्रमांमध्ये व्यक्तिशः हा अनुभव दिला होता.

५ मे हा एके दिवशी मानवजातीतल्या सर्वात महत्त्वाच्या वर्धापन दिन म्हणून ओळखला जाऊ शकतो. तोपर्यंत, हा दिवस गुरूंच्या गुरू आणि शिक्षकांच्या शिक्षकांना, ज्यांनी आधुनिक जगात स्पर्श करता येणारे, अर्थपूर्ण अध्यात्म आणले, त्यांना समर्पित एक सार्वत्रिक आणि प्रेमळ स्मारक म्हणून काम करेल.

हा लेख प्रथम ३ मे २०१३ रोजी प्रकाशित झाला होता.